Lubliniec - Ocalić od zapomnienia

Jan Mieczysław Fikus (junior) urodził się 18 września 1926 w Królewskiej Hucie (Chorzów) w rodzinie Jana i Agaty (z domu Szymańdy) jako drugie dziecko (z sześciorga) i najstarszy syn.

Rodzina państwa Fikusów w 1935r. Młody Jan Fikus stoi obok ojca

 

Mając 4 lata wraz z rodziną przeprowadził się na początku 1930r. do Lublińca, gdyż jego ojciec Jan Fikus otrzymał służbowe przeniesienie do lublinieckiej powiatowej Komendy Policji Województwa Śląskiego. Rodzina Fikusów zamieszkała w domu przy ulicy Powstańców 12.

 

W 1932r. rozpoczął naukę w Szkole Powszechnej w Lublińcu. Jego wychowawcą był harcerz i instruktor Jan Handy.

 

W 1933r. wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego do gromady wilczków działającej przy Szkole. Należał też do katolickiego stowarzyszenia "Dziecięctwo Jezus" przy parafii św. Mikołaja.

1 września 1939r. rozpoczął się dramat rodziny Fikusów. Ojciec - podporządkował się rozkazowi, który nakazywał mu udanie się w głąb kraju celem pełnienia tam służby porządkowej. 13 letni Jan Fikus - widział wtedy ojca po raz ostatni, nigdy nie wrócił on bowiem do domu. Został zamordowany przez Sowietów w Twerze w kwietniu 1940r. Matka została sama z 6 dzieci bez środków do życia.

 

W 1941r. Jan Fikus zostaje wysłany przez Arbeitsamt do pracy do Königswalde (okolice Bolesławca na Dolnym Śląsku). Do domu wrócił po roku. 1 czerwca 1942 roku przyjęty przez Franciszka Janischowskiego, który prowadził wraz z żoną sklep spożywczy i delikatesowy w Lublińcu przy Schlosserstrasse (dzisiaj Edyty Stein).  Dwa lata później - otrzymał powołanie do Wehrmachtu i przydzielony został do 28 Batalionu Zapasowego Strzelców stacjonującego w Opawie (Troppau). 10 stycznia 1945r. wraz ze swoim oddziałem został wysłany na front w okolice przełęczy Dukla (okolice Iwonicza Zdrój).

 

30 stycznia został wzięty do niewoli przez patrol czerwonoarmistów i został wywieziony do obozu jenieckiego znajdującego się w miejscowości - Borowskaja nad rzeką Kama (dopływem Wołgi). W lipcu został przewieziony do innego obozu w Krasnokamsku nr 207, gdzie pracował w kuchni obozowej. 23 sierpnia został zwolniony z obozu i po licznych perypetiach przez Węgry i Słowację dotarł do Lublińca 28 października 1945r.

Po powrocie kontynuował naukę najpierw w Publicznej Szkole Dokształcającej Zawodowej w Lublińcu, następnie był słuchaczem Prywatnych Kursów Gimnazjalnych Wieczorowych dla Dorosłych w Lublińcu, by w końcu w kwietniu 1947r. zdać egzamin na wykwalifikowanego pracownika handlowego w Izbie Przemysłowej - Handlowej w Katowicach. We wrześniu 1947r rozpoczął naukę w Liceum Handlowym w Opolu, a zakończył je w czerwcu 1949r. zdaną maturą.

Nauce towarzyszyła praca. Początkowo w sklepie  pani Janiny Piotrowskiej, następnie u rodziny na gospodarstwie w Gosławicach, a po zakończeniu nauki w liceum w Państwowej Spółdzielni Spożywców (PSS) w Lublińcu. W kwietniu 1952 roku Jan Fikus zawarł związek małżeński z Magdaleną Miemczyk.

W 1956r. został zatrudniony w Stolarskiej Spółdzielni Pracy w Lublińcu w charakterze głównego księgowego tej Spółdzielni. W 1958r. został prezesem SSP i z powodzeniem przeprowadził modernizację i reorganizację Spółdzielni. 

16 kwietnia 1961 roku Jan Fikus jako członek Stronnictwa Demokratycznego został Radnym Miejskiej Rady Narodowej i przez czteroletnią kadencję pełnił obowiązki w komisji finansów i budżetu (w 1965r. został wybrany radnym na kolejną kadencję).

W 1965r. został głównym księgowym w Zakładzie Naprawy Maszyn Elektrycznych II w budowie w Lublińcu (który zmienił swoją nazwę w 1972r. na Zakład Remontowy Maszyn Elektrycznych Lubliniec, zaś w 1980r. na Przedsiębiorstwo Produkcyjno Remontowe Energetyki w Lublińcu). W 1981r. przeszedł na wcześniejszą emeryturę, która spowodowana była zaćmą prawego oka.

 
Oczywiście nie samą pracą żył Jan Fikus. W 1964 roku został wybrany w skład powiatowej komisji rewizyjnej Polskiego Czerwonego Krzyża w Lublińcu i funkcję tę pełnił aż do roku 1981, z tym że od roku 1968 był przewodniczącym tej komisji. W związku z orzeczeniem II grupy inwalidztwa wzroku wstąpił w 1983 roku do miejscowego Koła Polskiego Związku Niewidomych. Od 1986r. pełnił funkcję przewodniczącego Koła. Od 1983r. udzielał się w Klubie Emerytów i Rencistów przy NSZZ Pracowników PPRE w Lublińcu, a od 1985r. pełnił funkcję jego przewodniczącego.

W 1978 roku przy współudziale komórki wojskowej Zakładu zgromadził pracowników, którzy dawali honorowo krew i utworzył Klub Honorowych Dawców Krwi (został jego prezesem), który wespół z członkami prowadził owocnie do 1992 rok.

Od 1987r. był członkiem Stowarzyszenia Miłośników Lublińca. W marcu 1993 roku wybrany został w skład zarządu, gdzie powierzono mu funkcję skarbnika i księgowego.

Jedną z pasji Jana Fikusa był śpiew chóralny, toteż od 1945 r. do końca swych dni był członkiem chóru Parafii św. Stanisława Kostki u Ojców Oblatów w Lublińcu.

 

Bakcylem historii zaraził się podczas opracowywania dla rodziny drzewa genealogicznego w latach 80-tych. W 1985r. podjął się na prośbę zarządu PSS "Społem" w Lublińcu pracy nad przygotowaniem historii Spółdzielni Spożywców. Efektem pracy był 600 stronicowy maszynopis. W 1992r. powstała "Krótka historia kościółka pod wezwaniem św. Anny w Lublińcu na tle dziejów miasta od 1645 do 1991".

 

W tym samym roku  rozpoczęto w Lublińcu publikację lokalnego miesięcznika "Nowin Lublinieckich", w których Jan Fikus publikował artykuły o tematyce historycznej związanej z Lublińcem. 

 

Gdy w dniu 27 czerwca 1991 roku w Lublińcu powstał Oddział Towarzystwa Edyty Stein, Jan Fikus stał się jego członkiem i oczywiście przygotował kilkanaście referatów dotyczących rodziny Courantów i Steinów a także Gminy Żydowskiej w Lublińcu.

 

W roku 1997 przypadało 725-lecie Lublińca. Z myślą o tym Jan Fikus już wcześniej opracował kompendium informacji o mieście w formie opisu uszeregowanego przebiegiem ulic połączonych w 4 trasy zatytułowane "Spacerkiem przez Lubliniec".

 

 

W tym samym roku powstała kolejna książka - "Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego: dzieje dawne i najnowsze", a rok później ukazało się - "Siedem wieków fary w Lublińcu". W sumie do 2003r. Jan Fikus - napisał 47 artykułów do prasy lokalnej i opracował 13 broszur i książek.

 

Niestety choroba serca nie pozwoliła mu doczekać wydania jego największego dzieła - czyli: "Lubliniec: z dziejów miasta na Górnym Śląsku".

 

 

Za swoją pracę i działalność został uhonorowany miedzy innymi: Srebrnym Krzyżem Zasługi(1972r.), Odznaką Honorową PCK - II stopnia (1978r.) Złotą Odznaką Zasłużonego w Rozwoju Stowarzyszenia Księgowych w Polsce (1978), Srebrną Odznaką Zasłużonego dla Energetyki (1978), Medal XXX-lecia HDK  (1988).

Jan Fikus w 1996r. otrzymał od Sejmiku Samorządowego Województwa Częstochowskiego dyplom za osiągnięcia w działalności kulturalnej na rzecz gminy i środowiska ponadlokalnego. W 1998r. Burmistrz miasta mgr inż. Józef Widuch przyznał mu swą nagrodę za rok 1998 oraz dyplom za promowanie miasta Lublińca, społecznikowską pasję i niespożytą energię w poszerzaniu i upowszechnianiu wiedzy historycznej o Lublińcu. Zaś w w 1999 roku - został uhonorowany tytułem "Lublińczanina Roku"

W wielu publikacjach Jan Fikus - podpisywał się Senior, spowodowane było to między innymi faktem, odróżnienia się od syna - także Jana, który zaczął pojawiać się w przestrzeni publicznej.

Do tej pory  - jedynym upamiętnieniem tej niezwykłej, a zarazem skromnej osoby, w przestrzeni miejskiej -  jest imię i nazwisko - Jan Fikus -  na grzbiecie książki na muralu "Świat Zofii" wykonanym przez pana Damiana Malczewskiego na ścianie miejskiego budynku przy ul. Wyszyńskiego 3 w Lublińcu.

Mural "Świat Zofii" - czwarta książka od lewej - Jan Fikus

Opracowanie na podstawie:
Autobiografia - Jan Fikus
Materiały prywatne - Andrzej Musioł
Materiały prywatne - Sylwin Bechcicki

Szkice Lublinieckie 6, artykuł Sylwina H. Bechcickiego

Ziemia Lubliniecka nr 2/2016, artykuł Sylwina H. Bechcickiego
https://waralbum.ru/345186/