Biografie: Piotr Urbańczyk
Piotr Urbańczyk urodził się 29 czerwca 1891r. w Radzionkowie (pow. tarnogórski) w rodzinie górniczej. W 1898r. rozpoczął naukę w Szkole Ludowej w Radzionkowie, następnie od 1905 uczęszczał do Szkoły Realnej Stopnia Licealnego w Bytomiu, którą ukończył w 1909r., zdając maturę. W czasie nauki w Szkole Realnej wstąpił do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Bytomiu. Po zdaniu matury Piotr Urbańczyk starał się o przyjęcie na wydział prawa Śląskiego Uniwersytetu im. Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu. Nie został jednak przyjęty na uczelnię, co było związane z jego działalnością patriotyczną w „Sokole”. Rozpoczął pracę jako górnik w kopalni „Radzionków”. W trakcie pracy na kopalni nadal bardzo aktywnie działał w „Sokole”. W Radzionkowie współzakładał gniazdo Towarzystwa.
W latach 1911-1912 odbywał służbę zasadniczą w 38 Magdeburskim Pułku Piechoty. Ukończył z wyróżnieniem Cesarską Szkołę Podoficerów Piechoty pod Berlinem w Dallgow-Döberitz otrzymując stopień mł. podoficera – kaprala oraz uzyskując uprawnienia instruktora wyszkolenia strzeleckiego i wychowania fizycznego.
Piotr Urbańczyk, stoi trzeci od prawej
w Cesarskiej Szkole Podoficerskiej Piechoty - 1912r
Po powrocie ze służby wrócił do pracy w kopalni "Radzionków". 1 sierpnia 1914r. Urbańczyk został powołany powtórnie do Armii Cesarskiej, otrzymując przydział do 168 Pułku Piechoty, z którym walczył na Froncie Wschodnim oraz Zachodnim. Podczas I wojny światowej był dwukrotnie ranny, za odwagę na froncie wschodnim został odznaczony żelaznym Krzyżem 1914, 2 klasy. Wojnę zakończył w stopniu sierżanta.
Piotr Urbańczyk na Frocie Wschodnim 1915r.
stoi pierwszy od prawej
Gdy w 1919r. powiecie tarnogórskim rozpoczęła swoją działalność Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska - Piotr Urbańczyk stał się jednym z jej czołowych działaczy. Podczas I Powstania Śląskiego - dowodził odziałem w Kozłowej Górze i Orzechu składającym się z 117 osób.
Piotr Urbańczyk (pierwszy z prawej) wraz z dowódcami plutonów swojej kompanii
POW G.Śl. w czasie I Powstania Śląskiego - 1919r.
Piotr Urbańczyk dowodził powstańcami także podczas II Powstania Ślaskiego. Oddział którym dowodził wyróżnił się w walkach o Nakło, gdzie wykorzystując zaskoczenie, opanował teren parku oraz Pałac Donnersmarcków, który był przekształcony na tymczasowe koszary dla niemieckich policjantów i bojówkarzy.
Po zakończeniu II Powstania, na miejsce rozwiązanej niemieckiej Sicherheitspolizei (Sipo) powołano uzbrojoną, parytetową formację polsko-niemiecką o nazwie Policja Plebiscytowa, zwanej także Policją Górnego Śląska. W szeregi oficerów tej policji pod koniec 1920r. został powołany Piotr Urbańczyk. Przydzielona mu została funkcja zastępcy Komendanta Miejskiego w Tarnowskich Górach z przeznaczeniem – do dowodzenia polskimi funkcjonariuszami. Podczas Plebiscytu - Inspektorat tarnogórski Dowództwa Obrony Plebiscytu (DOP)powierzył mu ochronę polskich wieców oraz samego biura PKPleb. w Tarnowskich Górach.
Piotr Urbańczyk
Gdy wybuchło III Powstanie Śląskie - ppor. Piotr Urbańczyk przeszedł do żandarmerii Polowej Górnego Śląska, a po jego zakończeniu, został skierowany do sztabu Grupy Opolskiej PGŚl., do wydziału organizacji i kontroli służby, gdzie służył aż do rozwiązania tej formacji w czerwcu 1922r.
Za udział w Powstaniach i swoją postawę ppor. Piotr Urbańczyk został 20 czerwca 1922r. na rynku w Katowicach, odznaczony przez Marszałka Józefa Piłsudskiego - Krzyżem Walecznych.
Uroczystość odznaczenia Krzyżami Virtuti Militari i Krzyżami Walecznych
przez Marszałka Piłsudskiego w Katowicach - 1922r.
20 czerwca 1922 r. oprócz oddziałów Wojska Polskiego, na Górny Śląsk wkroczyły także oddziały Policji Województwa Śląskiego, drugiej obok Policji Państwowej, formacji policyjnej funkcjonującej w strukturach II Rzeczypospolitej w której od samego początku służył Piotr Urbańczyk. W 1923r. wziął udział w kursie oficerskim w Szkole Policji Województwa Śląskiego w Świętochłowicach. Rok później ukończył przeszkolenie oficerskie w Głównej Szkole Policji Państwowej w Warszawie.
Szkoła Policji Województwa Śląskiego w Świętochłowicach - 1923r.
W latach 1923-1925 Piotr Urbańczyk szkolił przyszłych policjantów w Komendzie Szkoły PWŚl. w Świętochłowicach. Następnie od 1925 do 1928r. pełnił służbę na stanowisku komendanta II Komisariatu w Katowicach, a później komendanta I Komisariatu (1928). W tym też czasie studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, był też prezesem Policyjnego Klubu Sportowego w Katowicach.
Drużyna piłkarska Policyjnego Klubu Sportowego w Katowicach w latach dwudziestych,
trzeci od prawej stoi Piotr Urbańczyk, prezes drużyny
W latach 1928–1929 powołany został na stanowisko Zastępcy Powiatowego Komendanta PWŚl. w Katowicach.
Funkcjonariusze Policji Województwa Śląskiego na boisku w Katowicach przy ulicy Moniuszki
Piotr Urbańczyk stoi czwarty z lewej
W 1932r. mianowany został Powiatowym Komendantem PWŚI. w Lublińcu,
Podinsp. PWŚl. Piotr Urbańczyk (czwarty z prawej) wraz z funkcjonariuszami
Miejskiej Komendy Policji Województwa Śląskiego w Lublińcu - 1935r.
a w kolejnych latach Powiatowym Komendantem PWŚI. w Świętochłowicach (1932–1934) i ponownie w Lublińcu w latach 1934-1938.
Funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji
Województwa Śląskiego w Lublińcu w 1934r.
Piotr Urbańczyk siedzi czwarty od prawej strony
Komisariat Policji Województwa Śląskiego mieścił się w budynku Sądu Powiatowego przy ulicy Żwirki i Wigury. W Lublińcu znajdowały się dwa posterunki Policji, zaś Komisariatowi Lublinieckiemu podlegały posterunki w: Boronowie, Bruśku, Lisowie, Pawonkowie, Piasku, Kokotku, Kaletach, Kochcicach, Kośmidrach, Koszęcinie, Herbach Śl, Woźnikach, Rusinowicach, Lubockim, oraz Solarni.
W 1938r. Piotr Urbanowicz - powrócił do katowickiej jednostki, obejmując funkcję Zastępcy Powiatowego Komendanta w Katowicach. Stanowisko to piastował do wybuchu II Wojny Światowej.
Nim rozpoczęła się II wojna światowa - na terenie województwa śląskiego policjanci walczyli już od 23 sierpnia 1939r. z niemieckimi grupami dywersyjnymi Sonderformation Ebbinghaus. W nocy z 2/3 września, podinsp. PWŚl. Piotr Urbańczyk dowodził ostatnią taką akcją na terenie Katowic, po czym nad ranem 3 września wraz z podległymi funkcjonariuszami opuścił Katowice, ruszając zgodnie z rozkazem na wschód, na miejsce koncentracji w Tarnopolu.
Po prawej stronie budynek byłego Deutsche Bank w Katowicach przy ul. Warszawskiej,
gdzie w nocy z 2/3 września rozbrojono i wzięto do niewoli
ukrywający się w budynku oddział niemieckich dywersantów z Sonderformation Ebbinghaus.
18 września w Tarnopolu Piotr Urbańczyk dostał się do niewoli sowieckiej, a następnie został umieszczony w obozie w Ostaszkowie. Na początku kwietnia 1940r. został przewieziony do celi mieszczącej się w budynku Obwodowego Zarządu NKWD przy ul. Sowieckiej w Kalininie. Wieczorem 16 kwietnia 1940r. został zamordowano strzałem w tył głowy z pistoletu „Walther” produkcji niemieckiej. Ciało podinsp. Piotra Urbańczyka wyniesiono na zewnątrz i wrzucono do ciężarówki, po czym, rankiem, przewieziono do odległej o 32 km miejscowości Miednoje nad rzeką Twiercą, koło wioski Jamok. Tam, na terenie rekreacyjnym kalinińskiego NKWD, na skraju lasu zrzucono jego ciało do dołu i zakopano.
Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje, na którym spoczywa
6 311 jeńców Obozu Specjalnego NKWD w Ostaszkowie,
zamordowanych wiosną 1940 r. przez funkcjonariuszy NKWD.
30 listopada 2011r. Rada Miasta Katowic uhonorowała Piotra Urbańczyka - nadając jego imię - placowi położonemu w Katowicach w rejonie alei Księżnej Jadwigi Śląskiej na osiedlu Tysiąclecia. Także policjanci pamiętali o podinsp. PWŚl Piotrze Urbańczyku - w 2010r. nadając jego imię auli w Szkole Policji w Katowicach, oraz odsłaniając w tym miejscu tablice poświęconą Urbańczykowi.
Piotr Urbańczyk jest także bohaterem
jednego z odcinków Filmowej Encyklopedii Powstań Śląskich
Na podstawie:
Podinspektor Policji Województwa Śląskiego Piotr Urbańczyk - Grzegorz Grześkowiak
Kalendarz Policji Województwa Śląskiego - 1925-1939
Paweł Soiński - "Moja rodzina"
Zdjęcia:
Podinspektor Policji Województwa Śląskiego Piotr Urbańczyk - Grzegorz Grześkowiak
Śląska Biblioteka Cyfrowa
FotoPolska