III Powstanie Śląskie
W nocy z 29 na 30 kwietnia 1921r. w Czarnym Lesie - w pałacyku Kazimierza Niegolewskiego (późniejszego lublinieckiego starosty), Wojciech Korfanty spotkał się z konsulem polskim w Opolu, Danielem Kęszyckim, który przekazał mu informacje o planowanych, niekorzystnych dla Polski propozycjach podziału Górnego Śląska wysłanych do Rady Ambasadorów. Decyzja o wybuchu terminie i formie powstania zapadła w Bytomiu - 30 kwietnia, lub dopiero 1 maja.
Wojciech Korfanty
2 maja Paweł Golaś komendant powiatowy zwołał do Lubszy odprawę, podczas której przedstawił zarys działań powstańczych. O 23.00 nastąpił wymarsz kompanii na punkt zborny do Koszęcinie. Tam zameldowały się: 1 kampania: Wilhelma Maksysia z Lubszy, 2 kompania: Wiktoria Opiełki oraz 3 kompania Józefa Kłoska z Kuczowa.
Paweł Golaś - siedzi drugi od lewej
I batalion Augustyna Rupika obsadził linię operacyjną Czarny Las - Rusinowice - Wierzbie - Sadów; II batalion Karola Szaforza zajął Jawornicę, Steblów i Lipie; III batalion A.Kurdy (potem Jana Cybulskiego) opanował Pludry i Kośmidry, Małe i Wielkie Łagiewniki, Pawonków, Ciasnę, Zborowskie i Sieraków Śląski; IV batalion Pawła Kaczorka i W.Kandory działał w okolicach Dobrodzienia. Lubliniec został otoczony, jednak nie zdobyty, gdyż nie pozwoliły na to, między innymi, stacjonujące w nim wojska angielsko-francuskie. Dlatego większość oddziałów powstańczych udała się w kierunku Dobrodzienia - kontrolę nad Lublińcem pozostawiając II batalionowi Karola Szaforza.
Grupa powstańców ziemi lublinieckiej - 1921r.
W drodze na Dobrodzień - zdobyte zostały Pawonków i Gwoździany. Atakujących lublinieckich powstańców - wspierał oddział powstańców z Opolszczyzny dowodzony przez Teodora Mańczyka. Po zaciętych walkach - 5 maja - Dobrodzień został zdobyty. Powstańcy wzięli do niewoli ponad 250 jeńców. Nie obyło się bez strat - w walkach polegli także powstańcy(zginęło ich 18 w tym 7 uczniów częstochowskich gimnazjum), wśród nich dowódca I kompanii - Wilhelm Maksyś z Lubszy.
Po opuszczeniu Lublińca przez wojska alianckie - 8 maja - Lubliniec został opanowany przez powstańców, którzy zaczęli tworzyć w mieście zręby administracji. Komendantem miasta został początkowo Michał Wyskota-Zakrzewski, później Tomasz Ptak, wspierani byli przez: Pawła Golasia, Jana Polaka, Kazimierza Cichockiego, Piotra Jerominka, Alfonsa Opiełkę, Dominika Opiełkę, Augustyna Rupika. Działania oddziałów wojskowych uzupełniała służba sanitarna, kierowana przez Wiktorię Niegolewską.
I batalion 9 pułku piechoty w lasach lublinieckich w okolicach Kośmider
Po zakończeniu pierwszego etapu walk - cały powiat był wolny od wojsk niemieckich. Następnie powstańcy zostali rozlokowani na linii: Gorzów Śląski - Olesno-Myślina-Zębowice, część została oddelegowana do walk w kierunku Góry Świętej Anny. W Sadowie utworzono szpital dla ludzi i koni na potrzeby kawalerii działającej w ramach Grupy "Północ". Na wyznaczonej linii powstańcy prowadzili działania zbrojne od 9 maja, aż do zakończenia Powstania - czyli do początku lipca.
Powstańcy w lublinieckich koszarach
Powstanie wpłynęło na decyzję Rady Ambasadorów w Paryżu, która w październiku 1921r. przyznała Polsce 2/3 powiatu lublinieckiego z Lublińcem i Woźnikami, niestety Dobrodzień, o który toczono krwawe boje został po stronie niemieckiej. Ostatnim aktem było wkroczenie 26 czerwca 1922r do Lublińca - 74 Pułku Piechoty - Lubliniec był POLSKI. Wśród defilujących oddziałów wojsk polskich, maszerowały oddziały powstańców.
Przemarsz powstańców śląskich w Lublińcu 26 czerwca 1926r.,
podczas wkraczania 74 PP
Opracowane na podstawie:
Materiały z sesji naukowej w Czarnym Lesie - 2011r. Woźniki
Ziemia lubliniecka a powstania śląskie - Marian Berbesz
Zdjęcia:
Wikipedia
Archiwum Hufca Lubliniec
Ziemia lubliniecka a powstania śląskie - Marian Berbesz