Lubliniec - Ocalić od zapomnienia

Alojzy Kosmala

Alojzy Kosmala urodził się w 19 sierpnia 1901r. w Kępnie woj. poznańskie. Wraz z 74 Pułkiem Piechoty  - jako okiestrant grający na puzonie, wkroczył do Lublińca 26 czerwca 1922r.

Od 1934r. pełnił w 74 Górnośląskim Pułku Piechoty funkcję szefa kancelarii pułku. W 1939r. był stopniu starszego sierżanta. Obok pełnionej funkcji zawodowej, w sferze jego zainteresowań były: radiotechnika, fotografika, tenis. Alojzy Kosmala biegle pisał na maszynie oraz doskonale znał stenografię. Był grafikiem i muzykiem. W Lublińcu mieszkał przy ulicy Jana Sobieskiego pod numerem 3 (lub 1b). Właścicielem kamienicy był pan Lebek - pielęgniarz Zakładu Psychiatrycznego.

W połowie lat 30-tych wraz z plutonowym Gasikiem (telegrafistą 74 GPP), plutonowym Bolesławem Stępniem (szefem plutonu łączności) oraz starszym sierżantem Edmuntem Radoszewskim - Alojzy Kosmala tworzył zespół fascynatów elektroniki i radiotechniki. Zespołowi od 1936r. towarzyszył ówczesny zastępowy I MDH im. Tadeusza Kościuszki - druh Marian Ożarowski.


Pierwszy lubliniecki krótkofalowiec - starszy sierżant Alojzy Kosmala (1937r)

Zespół budował - w większości z własnych zasobów - radioodbiorniki lampowe (Radoszewski) czy radioodbiorniki i nadajniki krótkofalowe (Kosmala).Tak o urządzeniu na którym pracował pierwszy lubliniecki krótkofalowiec pisze - jeden z twórców powojennego lublinieckiego krótkofalarstwa Eugeniusz  Siluk (SP9CWF):

"Urządzenie na którym pan Alojzy pracował, było wykonane przez niego samodzielnie - tzw. "homejt". Zbudowany został z części, które udało się mu pozyskać z różnych źródeł. Urządzenie składało się z osobnego odbiornika oraz nadajnika. Odbiornik pracował zwykle na trzech lampach i był przystosowany do obioru fonicznego czyli AM (modulacja amplitudy). Natomiast można było go przełączać na pasma telegraficzne CW, które miały duży zasięg, prawie z całym światem (tak zwane stacje DX). By dokonywać łączności należało zarówno odbiornik jak i nadajnik nastroić na tą samą stację. Krótko mówiąc podawało się korespondentowi słyszalność w telegrafii RST 595. Podobnie na fonii. Za wykonaną łączność otrzymało się potwierdzenie w formie karty QSL w której znajdowała się godzina łączności, data, imię i nazwisko, miejscowość i państwo".

Karykatura sierżanta Alojzego Kosmali - wykonana przez Jerzego Szwajcera

Alojzy Kosmala w listopadzie 1937r. otrzymał licencję - SP1OM i należał do Częstochowskiego Klubu Krótkofalowców.

17 sierpnia 1937r. odbyło się organizacyjne zebranie Śląskiego Klubu Krótkofalowców, zaś 18 grudnia 1937r. odbyło się - Pierwsze Walne Zgromadzenie członków Klubu. 1 maja 1938r. ŚKK, którego Alojzy Kosmala był jednym ze współzałożycieli, został przyjęty do Polskiego Związku Krótkofalowców.

We wrześniu 1939r. starszy sierżant Alojzy Kosmala wziął udział w walkach o Lubliniec, następnie walczył pod Janowem. Wg. Wojciecha Kosmali - tam wziął czynny udział w zakopaniu sztandaru Pułku. Alojzemu Kosmali udało się przebić przez pierścień okrążenia w jakim znalazł się pułk i kontynuował walkę, którą zakończył dopiero 5 października 1939r. wraz z Samodzielną Grupą Operacyjną "Polesie" gen. Kleberga, do której dołączył.

Nieznane są dalsze losy Alojzego Kosmali - ale wiele wskazuje na to, że 28 maja 1943r. trafił on do KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer 123093. W okresie od 10.7.1943 r. do 26.7.1943r. przebywał w szpitalu więźniarskim w KL Auschwitz III-Monowitz. Warunki życia i pracy w tym podobozie były bardzo ciężkie. Więźniów, którzy nie byli w stanie im podołać mordowano, zaś w szpitalu w Monowicach zmarło ponad 1,6 tys. więźniów - prawdopodobnie także i Alojzy Kosmala.

Żoną Alojzego Kosmali od 1926r. była pani Pelagia Kosmala (18.12.1902). Portrecistka, oraz pianistka.  Występowała w spektaklach organizowanych przez rodzinę wojskową 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty.

Podobnie jak mąż uwielbiała grę w tenisa. Państwo Kosmala - należeli do Klubu Tenisowego Podoficerów Zawodowych 74 GPP w Lublińcu. W roku 1921/32 zdobyli mistrzostwo Klubu.


Klub Tenisowy 74 GPP - na środku siedzi pan Kosmala z żoną Pelagią
(zaznaczeni krzyżykami)

Na podstawie:
Krótkofalowiec Polski - nr 4, 1938r.
Krótkofalowiec Polski - nr 11, 1937r
Wspomnienia - Marian Ożarowski
Opowieści wrześniowych sztandarów - Wojciech Kosmala
Eugeniusz Siluk SP9CWF
Biuro ds. Byłych Więźniów Archiwum Muzeum Auschwitz-Birkenau
Archiwum - Marian Berbesz